تحریر:ڈاکٹر محمد بشیر ماگرے
جدوں اسم زبان زیشان آوے دیندی چھوڑ زبان چلاکیاں نوں
سدا رہو نظام خاموش ہوکے دسیں نال رجوع غمناکیاں نوں
یاہ ماہ ستمبر ۱۹۰۱ء گو واقو ہے گہ بابا جی میاں عبداللہ صاحب لاروی ؒ جد جناب محمد خان سانگو کولوں قرآن شریف گو نسخو حاصل کرگے براستہ پیر گلی پونچھ توں واپس اتشریف لاریا تھا تے ہاڑی مڑوٹ سرنکوٹ گا ذیلدار چوہدری بلند خان تے چوہدری غلام حسین لسانوی کی درخواست ور بابا جی صاحب لاروی ؒ جناب لسانوی گے کہر رک گیا۔ان دناں ماں لسانوی صاحب گی تائی سخت علیل تھیں۔زبان بند ہوچکی تھی تے بچن گی کوئی امید باقی نہ رہی تھی۔ بابا جی صاحبؒ گا قدم مبارک لسانوی صاحب گا کہراندرپیتا ہی مائی بڈیڑی بولن لگ گئی تے اٹھ گے چلن بی لگ پئی، تے نال ہی کھانوں پینوں بی شروع کرلیو۔اٹھ گے کہر ماں اللہ اللہ پکار گے ٹرن پھرن لگ گئی۔اس واقعہ ناں تک گے جناب چوہدری غلام حسین تے ان گو ماموں چوہدری بلند خان بابا جی صاحب ؒ گا ہتھ ور بیت ہوگیا تے ان گا نال ہور وی کج اہم شخصیات جڑی ات مائی ہوراں گو پتو کرن آئیں وی تھیں وے بھی جی صاحب ؒ گا ہتھ ور بیت ہو گیا۔
رات ناں خوب محفل لگی تے خاصہ لوک ات جمع ہوگیا۔اس موقع ناں غنیمت جان گے جناب چوہدری بلن خان ذیلدار نے بابا جی ؒ اگے التماس کی گے’ ’حضرت ہم اہلیان پونچھ حضرت سید بابا غلام علی شاہ بادشاہؒ گی بددعا گا شکار ہاں‘‘ کیاں گے حضرت بابا شاہ صاحب ؒ ناں پونچھ گا راجہ رستم خان نال کج ناراضگی ہو گئی تھی اس وجہ نال انہاں نے پونچھ چھوڑ دتو تھو تے جاتاں جاتاں بددعا کر گیا تھا! حضرت بابا غلام علی شاہ بادشاہ ؒ گے جان توں بعدپونچھ گی عوام نے بڑو نقصان چکیو اے۔اس معاملہ ماں جد توڑی کوئی کامل ولی علاقہ پونچھ گی عوام گی طرفوں حضرت شاہ صاحب ؒ کولوں روحانی طریقہ ور معافی نہیں منگاتو تد توڑیاں مہارو نقصان ہی نقصان ہوتو رہہ گو۔اس ویلے بابا جی ؒ نے کہیو کہ اج تے نہیں ور ہوں مگھر گا مہینہ ماں بابا غلام علی شاہ ؒ گی بارگاہ ماں حاضر ہوگے اس کم ناں کرن گی کوشش کروں گو!
بابا جی صاحب ؒ جد قرآن مجید گو نسخو لیگے لار شریف پجیا تے نال چوہدری بلند خان نے دو جناں ان گی خدمت ماں اک چٹھی لیگے پہیج شوڑیا۔چٹھی پڑھ گے بابا جی ؒ مسیت ماں گیا تے کہیو کہ ہور کوئی اند نہ آوے؟ مراقبو کرن توں بعد پیغام پہجیو جے ہوں مگھر گا مہینہ ماں جناب بابا غلام علی شاہ بادشاہ ؒ گی خدمت ماں حاضر ہوگے معافی واستے دعا کراوں گو!
وعدہ گے مطابق بابا جی ؒ براستے شوپیاں،دبجن،درہ پیر گلی تے پوشانہ تھیں ہوتا وا بہرام گلہ پجیا تے ات سینکڑاں گی تعداد ماں بابا جی ؒ گا عقیدتمند استقبال واسطے اگے کھڑا تھا، جنہاں نے جناب باباجی صاحب ؒ ناں پالکی ماں بسال گے ہزاراں گی تعداد ان گو قافلو رتن شاہ ؒ توں ہوتو وہ تھنہ منڈی پجیو۔ جی صاحب ؒ گا ہمراہ ان گا خلیفہ اول جناب سید نوران شاہؒ تے بابا جی ؒ گا فرزند ارجمند جناب میاں نظام الدین صاحب ؒ لاروی بھی انہاں گا نال تھا۔ جس ویلے یو قافلو شاہدرہ شریف ندی کھراٹاں پجیو تے بابا جی صاحب ؒ بابا غلام علی شاہ بادشاہ ؒ گا احترام ماں پالکی توں فورا تھلے لہے گیا تے اک اوچی جگہ ور چڑ گے یو اعلان فرمایو گے میری کاہڈ کوئی نہ آوے سارا پہنگائی آلہ پاسے مڑجائو۔سب لوک پہنگائی نالہ دھر مڑ گیا ۔مگر خلیفہ اول سید نوران شاہ ؒ تے جناب میاں نظام الدین صاحب ؒ اتے ہی کھلا ریا۔جس ویلے کھاسو ویلو ہو گیو تے جناب سید نوران شای صاحب نے سوچیو گے بابا جی صاحب ؒ گو کدے پیر وغیرہ نہ پھسل جائے تے انہاں ناں خدا نخواستہ چوٹ کائے لگ جئے ! وے تھوڑا جا اگے چلیا تے کے تکیں گے اک بہت ہی نورانی شخصیت بابا جی ؒ گا نال اس پتھر گی بڑی سل ور تشریف فرما ہے۔ان گا تکن نال وا غائب ہوگئی! خلیفہ سید نور شاہ ناں مخاطب ہوگے بابا صاحب ؒ نے فرمائیو گہ تم نے کیوں بے موقع مداخلت کی تے میری ملاقات بابا غلام علی شاہ بادشاہ ؒنال اڈہٹی رہ گئی۔ جناب نوران شاہ ؒ نے عرض کی گے حضرت ہم نے سوچیئو گے جناب ناں ٹرتاں واں کدھے چوٹ نہ آجئے! بابا جی صاحب ؒنے فرمایو گے میں شہنشاہ جبال ؒ کولوں پونچھ گا لوکاں گی طرفوں معافی منگ لئی ہے تے بابا غلام علی شاہ صاحب علیہ رحمہ نے انہاں ناں معاف کردتو اے۔
بابا جی صاحب ؒ لاروی ناں پونچھ گا لوکاں نے ہتھوں ہتھ چک لیو تے پہنگائی، دیراگلی توں ہوتاں واں بفلیاز پج گیا۔بفلیاز لال خان گکھڑ گا کہر گے نیڑے سید امران شاہ کولوں مسیت ماں اعلان کرایو کہ بابا غلام علی شاہ بادشاہ ؒ نے علاقہ پونچھ گی عوام ناں معاف کردتو اے۔ ہون اج تو بعد یو علاقو سدا بہار تے سرنکوٹ گی وادی گل و گلزار رہے گی۔یو یاد رکھن آلی گل اے جے بابا غلام علی شاہ بادشاہ ؒ نے جدوں چمریڑ گی گلی پار کی تھی ،جت پونچھ گی سرحد ختم وے تے بابا صاحب ؒ نے اپنا پیرا نالوں پول(گھاس کا جوتا) لہا گے پونچھ گی طرف ناراضگی نال واپس پھینکی تھی۔ انہاں نے پونچھ گا راجہ رستم خان ناں وی بددعا دتی تھی جد وے سانگل کالا بن مہنڈرماں اپنو تکیو جما گے بیٹھا وا تھا۔ غالبا اسے سال قبل حضرت میاں نظام الدین ؒ لاروی نے اپنی قلم نال مندرجہ ذیل اشعار حضرت سیدنا بابا غلام علی شاہ بادشاہ ؒ گا مزار اقدس گا دروازہ گے دونوں اطراف ماں لکھیا تھا۔ جنہاں ناں ۱۰ محرم الحرام ۱۴۳۲ھ ناں بابا صاحب میاں بشیر احمد لاروی علیہ رحمہ نے سنگ مرمر پر کندہ کراگے نصب کروایا تھا۔جڑا اج وی موجود ہیں۔جڑا کج اسطرح ہیں:
صفت بیان نہ ختم ہوندی طاقت کے شالا بندے خاکیاں نوں
ساہڈی گندی زبان کے جرت رکھدی بولے تیری وصفاں پاکیاں نوں
جدوں اسم زبان زیشان آوے دیندی چھوڑ زبان چلاکیاں نوں
سدا رہو نظام خاموش ہوکے دسیں نال رجوع غمناکیا ناں
واسطے رب دے رحم کر ہاں گولا میں ڈولا تیریاں گولیاں دا
تیرا سگ ہوکے مارے جگ طعنے دساں حال کہڑا دلاں ڈولیاں دا
امتحان جہاں اجکل لاوے سجناں صدق ترازواں تولیاں دا
کی کی کرے بیان نظام جانی واقف آپ توں جھکڑاں جھولیاں دا
حضرت میاں محمد اسماعیل نظامی صاحب دامت براکتہ اپنی تصنیف ’’تذکرہ بابا جی لارویؒ‘‘ ماں لکھیں گہ بعض حضرات کہں گہ بابا جی لاروی ؒ گی روحانی منزل اجاں ادھوری تھی کہ آپ ؒ گا مرشدگرامی حضرت بابا نظام الدین کیانویؒ گو انتقال ہو گیو تھو!آپ بابا جی ؒلاروی اپنی راحانی منزل ناں پوری کرن واسطے شاہدرہ شریف تشریف لے گیا تھا۔ زبانی روایات گی بنا ور جڑی بات پجی ہے واہ اس طرح ہے کہ ’’حضرت بابا جی صاحب ؒلاروی شاہدرہ شریف والی سرکار ناں جڑی پونچھ گا لوکاں نال جڑی ناراضگی تھی اس نہ رفہ کرن واسطے تشریف لے گیا تھا۔ چنانچہ راجوری گی سیر توں بعد حضرت بابا جی صاحب ؒ پہنگائی گا نالہ ماں دور تک وضو فرمان واسطے گیا تھا۔کافی انتظار گا بعد ساتھیاں بچوں کوئی بابا صاحبؒ ناں دیکھن گیو تے کئے دیکھے گے حضرت بابا جی لاروی ؒبالمشابہ اک پتھر گی سل ور بیٹھ گے پونچھ گا لوکاں واسطے معافی نامعہ ور دستخط کرارہیا تھا۔ اسطرح بابا جی لاروی ؒ فرمایو کہ میری دلی تمنا پوری ہوگئی ہے۔اس گا بعد ہی پونچھ گی سر زمیں ور بڑا بڑا عالم دین، شاعر،صوفی، سیاستدان تے مصلح پیدا ہوایں۔
ماخذ:۱۔ مولانا محمد اسماعیل نظامی، تذکرہ بابا جی لاروی ؒ،ترتیب مولانا عبدالخالق نعیمی راجوروی، دسمبر ۲۰۱۲ء اسلامک ایجوکیشنل ٹرسٹ راجوری۔رضا پبلشنگ ہوس ۴۲۳،مٹیا محل جامعہ مسجد دہلی۔
۲۔ مینی کے ڈی۔ متاع فکرودانش تاریخ کی روشنی میں،ترتیب اقبال عظیم، تصعیح محمد منشا و میاں ارشاد احمد ۲۰۱۲ء
۳۔کچھ تفصیلات بابا میاں بشیر احمد لاروی علیہ رحمہ سے ایک انٹرویو میں دسمبر ۲۰۱۵ء کو لی گئی تھیں۔
٭ ڈاکٹر محمد بشیر ماگرے جغرافی کے پروفیسر و ریٹائرڈ کالج پرینسیپل ہیں ۔ گرمیوں میں امپورہ ہوسنگ کالونی بڈگام اور سردیوں میںڈی سی کالونی راجوری رہتے ہیں۔
